Gestasional diabet və ya hamiləlik diabeti, qan şəkəri səviyyələri çox yüksəldiyi zaman (hiperqlisemiya) yalnız hamiləlikdə inkişaf edən bir diabet növüdür.
Adətən hamiləliyin ortasında 24 ilə 28 həftə arasında ortaya çıxır. Bədən hamiləlik zamanı əlavə ehtiyacları qarşılamaq üçün kifayət qədər insulin istehsal edə bilmədikdə inkişaf edir. İnsulin, qan şəkəri səviyyələrini nəzarət etməyə kömək edən bir hormondur.
Hamiləlik diabeti, hamiləlik ərzində və doğuşdan sonra sizdə və körpənizdə problemlərə səbəb ola bilər. Lakin vəziyyətin erkən diaqnoz edilməsi və nəzarət altında saxlanılması riskləri azalda bilər.
Hamiləlik diabeti nədir?
Gestasional diabet (hamiləlik diabeti), hamiləlik zamanı inkişaf edən və adətən doğumdan sonra normallaşan yüksək qan şəkəridir (qlükoza). Hamiləliyin hər hansı bir mərhələsində ortaya çıxa bilər, lakin ikinci və ya üçüncü trimestrdə daha çox yayılmışdır.
Bir çox qadın hamiləlik zamanı gestasional diabetə tutula bilər. Ancaq müəyyən amillər riski artıra bilər.
Bunlar aşağıdakıları əhatə edir:
- Ürək xəstəliyi.
- Yüksək təzyiq.
- Hamiləlikdən əvvəl piylənmə və ya həddindən artıq çəkili olmaq.
- Şəxsi gestasional diabet tarixçəsi (əvvəlki hamiləliklərdə).
- Ailədə tip 2 diabet tarixçəsi.
- Polikistik yumurtalıq sindromu (PKYS).
- Gec ana yaşı.
- Prediabet tarixçəsi (qan şəkərinin normaldan yüksək olması).
Hamiləlik diabet əlamətləri nələrdir?
Hamiləlik diabeti adətən heç bir əlamət göstərmir. Əksər hallarda, hamiləlik diabeti skrininqi zamanı qan şəkəri səviyyələri test edildikdə aşkarlanır. Bəzi qadınlarda qan şəkəri səviyyələri çox yüksəldikdə (hiperqlisemiya) aşağıdakı əlamətlər görünə bilər:
- Artan susuzluq.
- Normadan daha tez-tez sidiyə getmək ehtiyacı.
- Ağız quruluğu.
- Yorğunluq.
- Bulanıq görmə.
- Genital qaşıntı və ya ağ örtük (pambuqcuq). Lakin bu simptomların bəziləri hamiləlikdə adi haldır və mütləq hamiləlik diabetinin əlaməti deyil. Yaşadığınız hər hansı bir simptomu narahatlıqla qarşılayırsınızsa, həkiminizlə danışmağınız faydalı olar.
Gestasional diabet riskli hamiləlik deməkdir?
Hamiləlik diabeti hamiləliyi və doğuşu çətinləşdirə bilər. Bu vəziyyət gestasional diabetli qadınlarda, hamiləliklə əlaqəli yüksək təzyiqə səbəb olan preeklampsiya riskini artırır.
Hamiləlik diabeti körpəyə necə təsir edir?
Hamiləlik diabetiniz varsa, körpənizin aşağıdakı vəziyyətlərə tutulma riski daha yüksəkdir:
- Doğuş çəkisinin artması (fetal makrozomiya).
- Doğuşda tənəffüs problemləri.
- Hipoqlisemiya. Yenidoğanlarda qıcolmalara səbəb ola bilər.
- Piylənmə.
- Erkən doğuş.
- Tip 2 diabet (sonrakı yaşlarda ortaya çıxır).
Gestasional diabet doğuşdan sonra keçirmi?
Hamiləlik diabeti adətən körpə doğulduqdan sonra aradan qalxır, ancaq sonrakı illərdə tip 2 diabet inkişaf etmə riski 50% daha yüksəkdir. Hamiləlik diabeti inkişaf edən bəzi qadınların hamiləlikdən əvvəl diaqnoz qoyulmamış diabetləri ola bilər. Bu qadınlar üçün diabet hamiləlikdən sonra keçmir və ömürlük davam edən bir vəziyyət ola bilər.
Doğuşdan 6-12 həftə sonra/sonrasında hər il qlükoza tolerantlıq testi etdirmək vacibdir. Həmçinin, Tip 2 diabetin qarşısının alınması üçün sağlam və aktiv həyat tərzinin davam etdirilməsi lazımdır.
Gestasional diabet necə müalicə olunur?
Hamiləlik diabeti olan qadınlar qan şəkəri səviyyələrini nəzarət altında saxlayaraq hamiləliklərində problem yaşama ehtimalını azalda bilərlər. Müalicənin təsirlərini izləyə bilmələri üçün qan şəkəri test dəstinə ehtiyacları ola bilər.
Qan şəkəri səviyyələri qidalanma vərdişləri dəyişdirilərək və mümkünsə daha aktiv həyat tərzi ilə azaldıla bilər. Gəzmək, üzmək və doğumöncəsi yoqa kimi yüngül fəaliyyətlər qan şəkərini aşağı salmağa kömək edə bilər. Lakin bu dəyişikliklər qan şəkəri səviyyələrini kifayət qədər azaltmasa, dərman istifadəsi tələb oluna bilər.
Bu, həblər və ya insulin inyeksiyaları ola bilər. Hamiləliyiniz irəlilədikcə qan şəkəri səviyyəniz arta bilər, buna görə əvvəlcə yaxşılaşsa belə, hamiləliyin sonrakı dövrlərində dərman qəbulu lazım ola bilər. Adətən doğuşdan sonra bu dərmanları qəbul etməyi dayandıra bilərsiniz.
Həmçinin hamiləlik və doğuş zamanı mümkün problemlərə qarşı daha yaxından izləniləcəksiniz. Hamiləlik diabetiniz varsa, doğuş üçün ideal vaxt adətən 38-40-cı həftələr ətrafındadır.
Qan şəkəriniz normal səviyyələrdədirsə və sizin və ya körpənizin sağlamlığı ilə bağlı narahatlıq yoxdursa, doğuşun başlamasını gözləyə bilərsiniz. Lakin 40 həftə 6 günə qədər doğuş etməmisinizsə, adətən sizə doğuşun başladılması və ya keysəriyyə əməliyyatı tövsiyə ediləcək.
Sizin və ya körpənizin sağlamlığı ilə bağlı narahatlıqlarınız varsa və ya qan şəkəri səviyyəniz yaxşı nəzarət edilə bilmirsə, daha erkən doğuş tövsiyə edilə bilər.
Bu məlumat yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət əvəzi deyildir. Hər hansı sağlamlıq problemləri üçün həmişə həkim mütəxəssis ilə məsləhətləşin.
