Diabeti olan insanların gündəlik qidalanmasına və fiziki aktivliyə önəm verməsi lazımdır. Sağlam qidalanma rutininə sahib olmaq qan şəkərini tarazlaşdırmaqda təsirlidir.
Qan şəkərini idarə edə bilmək üçün yediyiniz qidaların yanında məşq etməklə və diabet dərmanları ilə dəstəkləmək böyük əhəmiyyət daşıyır. Bunları tətbiq etdiyinizdə qan təzyiqiniz nəzarət altında olur və daha yaxşı hiss edərək enerjili bir quruluşa sahib olursunuz.
Şəkər xəstəliyinə nə yaxşı gəlir?
Şəkər xəstəliyində qan şəkəri balansını qidalarla təmin edərək orqanların zərər görməsi qarşısı alına bilər. Bu da diabetik qidalanma ilə olmaqdadır. Aclıq müddətlərinin uzun olması diabet xəstələri üçün yaxşı deyil. Bu səbəbdən az-az qan şəkərini yüksəltməyəcək qidalardan istifadə etmək lazımdır.
Qanda şəkərin səviyyəsini aşağı salmaq və onu stabil saxlamaq üçün düzgün qidalanma çox vacibdir. Aşağıda şəkərli diabet (xüsusilə tip 2 diabet) və prediabet üçün uyğun qanda şəkəri aşağı salan gündəlik qidalanma planı verilmişdir.
| Günün vaxtı | Yemək | Menyu nümunəsi | Qeyd |
|---|---|---|---|
| Səhər yeməyi | Kompleks karbohidrat + zülal + lif | – Yulaf əzməsi (1/2 stəkan) + darçın – Qoz və ya badam (10 ədəd) – 1 qaynadılmış yumurta – Yaşıl çay / limonlu su | Sadə şəkərsiz, yavaş həzm olunan qidalar |
| Ara öğün | Lifli meyvə | – 1 yaşıl alma və ya armud – 1 dilim pendir (az yağlı) | Meyvəni tək yeməmək daha uyğundur |
| Nahar | Protein + tərəvəz + kompleks karbohidrat | – Qril toyuq filesi və ya balıq – Qarabaşaq və ya qəhvəyi düyü (1/2 stəkan) – Bol göyərti salatı (zeytun yağı ilə) – Ayran (duzsuz) | Karbohidrat miqdarı nəzarətdə olmalıdır |
| Ara yemək | Qoz-fındıq və ya yoqurt | – 1 xörək qaşığı fındıq/qoz – Az yağlı şəkərsiz yoqurt (1/2 stəkan) | Sağlam yağlar insulin həssaslığını artırır |
| Axşam yeməyi | Yüngül və az karbohidratlı | – Zeytun yağı ilə bişmiş tərəvəzlər – 1 qaynadılmış yumurta və ya yağsız pendir – 1 dilim tam buğda çörəyi (əgər ehtiyac varsa) | Yuxudan əvvəl ağır yeməklərdən qaçın |
| Yuxudan əvvəl (əgər acsınızsa) | Kiçik bir protein mənbəyi | – 1 xörək qaşığı kəsmik və ya – 1 qaynadılmış yumurta | Hipoqlikemiyanın qarşısını alır |
Əlavə tövsiyələr:
- Ağ çörək, şəkər, konfet, qazlı içkilər kimi sadə karbohidratlardan uzaq durun.
- Hər gün ən azı 30 dəqiqə fiziki aktivlik (məsələn, yürüş) qanda şəkəri tənzimləməyə kömək edir.
- Bol su için – susuzluq şəkər səviyyəsinə təsir göstərə bilər.
- Gündəlik eyni saatlarda yemək hormon tarazlığını qoruyur.
Qanda şəkərini nə düşürür?
Qan şəkəri səviyyəsinin yüksəlməsinin ən tipik səbəbi qidalanma vərdişləridir. Yediyimiz və içdiyimiz, xüsusilə qlisemik indeksi yüksək qidalar vücuddakı qan şəkəri səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur.
Bu səbəbdən şəkər xəstələrinin qatıq, ayran, balıq, nişastasız qidalar, qreypfrut, gavalı, alma, fındıq, qoz, armud kimi qlisemik indeksi aşağı, daha məhdud karbohidrat qəbulu və həll oluna bilən liflər başda olmaq üzrə lifli qidalar istehlak etməsi lazımdır.
Qanda şəkəri düşürmənin yolları:
- Karbohidrat qəbulunu azaltmaq (çörək, makaron, şəkərli və qazlı içkilər)
- Çəkini tarazlaşdırmaq
- Bol maye istehlak etmək
- Məşq etmək
- Müntəzəm şəkər ölçümü etdirmək
- Kalori qəbulunu azaltmaq üçün porsiya nəzarəti etmək
- Brüksel kələmi, avokado, brokkoli kimi lifli qidalar istehlak etmək
- Stressdən uzaq durmaq şəkəri düşürməyə kömək edir
Qanda şəkəri aşağı salmaq üçün qidalar:
Qızılbalıq, ton balığı və uskumru kimi yağlı balıqlar
Hamsi, uskumru, qızılbalıq və sardalya omeqa-3 yağ turşuları ehtiva etdiyindən ürək sağlamlığına aid mühüm təsirləri var. İnsult riskini minimuma endirərək diabetə qarşı qoruyur. Qan şəkərini tənzimləməyə kömək edən bu balıq növləri, tox hiss etməyinizi də təmin edərək keyfiyyətli zülal ehtiyacınızı qarşılayır.
Brokkoli, kələm, ispanaq kimi nişasta ehtiva etməyən yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər
Qida dəyəri baxımından yüksək olan yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər asanlıqla həzm oluna bilən quruluşa sahibdir. Kələm, ispanaq və digər yaşıllıqlar C vitamini ehtiva edir, bu da güclü antioksidant mənbəyi yaradır. Şəkər xəstələrinin C vitamini ehtiyacının qarşılanmasına kömək edərək hüceyrə zərərini azaldır və qan şəkəri səviyyəsini nəzarət etməyi asanlaşdırır.
Yumurta kimi zülal ehtiva edən qidalar
Zülal baxımından zəngin olan yumurta vücuddakı iltihabı azaldaraq insulin həssaslığını təmin edir. Səhər yeməyində yumurta yemək diabet xəstələrinin gün ərzində qan şəkəri səviyyələrinin qorunmasına kömək edir.
Laktoza dözümsüzlüyünüz yoxdursa qatıq və pendir kimi süd məhsulları
Süd və süd məhsulları içərisindəki kalsium, zülal sayəsində şəkər xəstələrinin bədən nisbətinin qorunmasına və sağalmasına kömək edir. Beləliklə çəki idarəsini də dəstəkləyir. Laktoza dözümsüzlüyü olan şəxslərdə mədə narahatlığına səbəb ola biləcəyi üçün laktozsuz istehlak edilməsi tövsiyə olunur.
Kətan toxumu və çia toxumları
Kətan toxumu və çia, qan şəkəri səviyyələrini düşürməyə kömək edən qida dəyərləri ehtiva edir. İnsulin müqaviməti həssaslığını təmin edən lif baxımından da yüksəkdir. Beləliklə diabetin qarşısının alınması və idarə edilməsində təsirlidir. Tox hiss etməyə kömək edərək diabetli şəxslərdə qlisemik idarənin davam etməsini təmin edir.
Fındıq, badam, qoz kimi quru meyvələr
Tip 2 diabetli şəxslər piylənmə ilə əlaqədar olaraq yüksək insulin səviyyələrinə sahibdir. Fındıq, qoz, badam şəkər xəstələri üçün balanslaşdırılmış öğün olaraq qan şəkərini tənzimləyir, xolesterol səviyyələrini düşürməyə kömək edir.
Antioksidant ehtiva edən qidalar
Şəkər xəstələri qan şəkəri səviyyələrini idarə etməkdə çətinlik çəkir və qanda yer alan yağ olan yüksək triqliserit səviyyəsinə sahibdirlər. Zeytun yağı içərisindəki antioksidantlar sayəsində diabetin yanında ürək və tansiyon xəstələrinə də yaxşı gəlir.
Lif dəyəri yüksək qidalar
Sağlam yağlar ehtiva edən avokado, az miqdarda şəkər ehtiva edir və yüksək lif məzmununa sahibdir. Bu səbəbdən qan şəkərini tarazlaşdıraraq diabet xəstələrinin tətbiq etməsi lazım olan pəhrizə daxil olur. Bundan əlavə diabetin qarşısının alınması üçün lazım olan vitamin və mineralları ehtiva edir.
Bundan əlavə, nişasta ehtiva edən qarğıdalı, kartof, noxud, lif və C vitamini baxımından zəngin böyürtkən, alma, banan, üzüm, xiyar və portağal kimi meyvələr qan şəkərini tarazlaşdırmağa kömək edir.
Yenə də taxıllar, yağsız ət, dərisiz toyuq və ya hinduşka, qarğıdalı unu, buğda, düyü, arpa və kinoa ilə nohud, noxud və quru lobya da şəkər xəstəliyinə yaxşı gələn qidələr arasında yer alır.
Şəkər xəstələri nə yeməli?
Şəkər xəstəliyi olanlar bol maye istehlak etməli, karbohidrat və kalori qəbulunu məhdudlaşdırmalı, müntəzəm məşq etməli, qızılbalıq, ton balığı və uskumru kimi yağlı balıqlar yanı sıra brokkoli, kələm, ispanaq kimi yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, alma, kivi və qreypfrut kimi meyvələr ilə qatıq və pendir kimi süd məhsullarını yeməlidir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
