Şəkərli diabet dünya miqyasında milyonlarla insana təsir edən xroniki bir sağlamlıq vəziyyətidir. Qanda şəkərin (qlükoza) davamlı olaraq yüksək olması ilə xarakterizə olunan bu vəziyyət, bədənin insulin istehsal edə bilməməsi (Tip 1) və ya istehsal etdiyi insulindən səmərəli istifadə edə bilməməsi (Tip 2) nəticəsində yaranır.
Diabet diaqnozu qoyulduqda, xəstələrin ağlına gələn ilk və ən vacib suallardan biri budur: “Şəkərli diabetin təbii yolla müalicəsi varmı?”
Bu sualın cavabı həm ümidvericidir, həm də ehtiyatlı olmağı tələb edir. İnternetdə “diabeti 1 həftədə yox edən” möcüzəvi bitkilər və ya “təbii” müalicələr haqqında çoxlu məlumat dolaşır. Ancaq bir xəstə olaraq sizin üçün həqiqəti miflərindən ayırmaq həyati əhəmiyyət daşıyır.
Bu məqalədə biz “təbii müalicə” termininin arxasında nə dayandığını araşdıracağıq. Möcüzə vədlərini deyil, elmi cəhətdən əsaslandırılmış, təbii həyat tərzi dəyişikliklərinin şəkərli diabetin idarə olunmasındakı (və bəzi hallarda remissiyaya girməsindəki) güclü rolunu müzakirə edəcəyik.
Diabeti anlamaq: Niyə "Təbii Müalicə" mürəkkəb bir anlayışdır?
Sualın cavabına keçməzdən əvvəl, diabetin iki əsas növü arasındakı fundamental fərqi anlamaq vacibdir.
Tip 1 Diabet: Bu, bir autoimmun xəstəlikdir. Bədənin immun sistemi mədəaltı vəzidəki insulin istehsal edən beta hüceyrələrinə hücum edir və onları məhv edir. Nəticədə bədən ya çox az insulin istehsal edir, ya da heç istehsal etmir.
Tip 1 üçün “Təbii Müalicə” Varmı? Qısa cavab: Xeyr. Tip 1 diabet xəstələri üçün insulin həyati əhəmiyyət daşıyır. Onların bədəni bu hormonu istehsal edə bilmir və xaricdən insulin qəbul etmələri mütləqdir. “Təbii” üsullar (qidalanma, idman) insulin terapiyasını dəstəkləyir və idarəetməni asanlaşdırır, lakin onu əvəz edə bilməz.
Tip 2 Diabet: Bu, daha çox yayılmış formadır. Burada bədən insulinə qarşı müqavimət (rezistentlik) göstərir, yəni hüceyrələr insulinə düzgün reaksiya vermir. Zamanla mədəaltı vəzi bu tələbatı qarşılamaq üçün kifayət qədər insulin istehsal edə bilməyə bilər. Tip 2 diabet əksər hallarda artıq çəki, oturaq həyat tərzi və genetik faktorlarla sıx bağlıdır.
Tip 2 üçün “Təbii Müalicə” Varmı? Bu, cavabın daha mürəkkəb olduğu yerdir. Möcüzəvi bir bitki və ya əlavə ilə “müalicə” mümkün deyil. Ancaq Tip 2 diabetdə remissiya deyilən bir vəziyyətə nail olmaq mümkündür.
"Müalicə" yoxsa "Remissiya"? Fərqi bilmək həyat qurtarır
Tibbi dildə “müalicə” (cure) xəstəliyin tamamilə və qalıcı olaraq yox olması deməkdir. “Remissiya” (remission) isə xəstəliyin əlamətlərinin (bu halda, yüksək qan şəkərinin) dərman istifadə etmədən normal həddə qayıtmasıdır.
Hal-hazırda, şəkərli diabetin (nə Tip 1, nə də Tip 2) tibbi olaraq qəbul edilmiş qalıcı bir “müalicəsi” yoxdur. Lakin, xüsusilə Tip 2 diabetdə, həyat tərzi dəyişiklikləri ilə remissiyaya nail olmaq elmi cəhətdən sübut olunmuş bir faktdır.
Remissiya, diabetin yox olduğu mənasına gəlmir – bu, onun yatmış vəziyyətdə olması deməkdir. Əgər əvvəlki qeyri-sağlam vərdişlərə qayıdılarsa, qan şəkəri yenidən yüksələ bilər.
Şəkərli diabetin təbii yolla müalicəsi
“Təbii yolla müalicə” axtaranların əslində axtardıqları şey, çox vaxt dərman asılılığını azaltmaq və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqdır. Bu hədəflərə çatmağın ən güclü yolu aşağıdakı dörd elmi əsaslı “təbii” sütundan keçir.
1. Qidalanma: Ən güclü silahınız
Diabetin idarə olunmasında heç bir “möcüzəvi qida” yoxdur. Lakin qidalanma planınız insulinə həssaslığı artırmaq və qan şəkərini sabitləşdirmək üçün ən vacib amildir.
Karbohidratlara Nəzarət: Bütün karbohidratlar pis deyil, ancaq onların növü və miqdarı vacibdir. Sadə karbohidratlar (ağ çörək, şirniyyatlar, şəkərli içkilər) qan şəkərini sürətlə yüksəldir. Kompleks karbohidratlar (tam taxıllar, tərəvəzlər, paxlalılar) isə liflə zəngin olduğu üçün daha yavaş həzm olunur.
Aralıq Dənizi Pəhrizi: Araşdırmalar, zeytun yağı, balıq, qoz-fındıq, tərəvəz və meyvələrlə zəngin olan Aralıq dənizi tipli qidalanmanın Tip 2 diabet riskini azaltdığını və mövcud diabeti idarə etməyə kömək etdiyini göstərir.
Porsiyalara Nəzarət: Nə yediyiniz qədər, nə qədər yediyiniz də vacibdir.
Şəkərli İçkilərdən İmtina: Meyvə şirələri, qazlı içkilər və enerji içkiləri qan şəkərini ani olaraq yüksəldən “maye şəkər” bombalarıdır. Onları su, bitki çayları və ya ayranla əvəz edin.
2. Fiziki Fəallıq: Bədənin təbii insulin həssaslaşdırıcısı
İdman, əzələlərinizin qandan şəkəri çəkib enerji kimi istifadə etməsinə kömək edir və insulinə həssaslığı təbii olaraq artırır.
Hədəf: Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı həftədə ən azı 150 dəqiqə orta intensivlikli aerobik fəaliyyət (sürətli gəzinti, üzgüçülük, velosiped) və həftədə 2 gün əzələ gücləndirici məşqlər tövsiyə edir.
Necə Başlamalı: Gündə 10 dəqiqəlik gəzintilərlə başlayıb, zamanla müddəti artıra bilərsiniz. Əsas məsələ davamlılıqdır. Yeməkdən sonrakı qısa gəzintilər qan şəkərinin ani yüksəlməsinin qarşısını almaqda xüsusilə effektivdir.
3. Çəkiyə nəzarət
Tip 2 diabetin remissiyaya girməsində ən kritik faktor çəki itkisidir. Araşdırmalar göstərir ki, bədən çəkisinin cəmi 5-10%-ni itirmək belə, qan şəkəri üzərində dramatik müsbət təsir göstərə bilər.
Xüsusilə yeni diaqnoz qoyulmuş xəstələrdə, həkim nəzarəti altında intensiv həyat tərzi dəyişikliyi və əhəmiyyətli dərəcədə çəki itkisi (məsələn, 10-15 kq) ilə dərmanlara ehtiyac olmadan qan şəkərini normal səviyyəyə endirmək (yəni remissiyaya nail olmaq) mümkündür. Bu, “təbii müalicəyə” ən yaxın olan elmi nəticədir.
4. Stressin idarə olunması və keyfiyyətli yuxu
Bu iki amil çox vaxt nəzərdən qaçırılır, lakin diabetin idarə olunmasında böyük rol oynayır.
Stress: Xroniki stress “kortizol” kimi hormonların ifraz olunmasına səbəb olur. Bu hormonlar qaraciyərə qana daha çox şəkər buraxmasını əmr edir və insulinə həssaslığı azaldır. Meditasiya, yoqa, dərin nəfəs məşqləri və hobbilərlə məşğul olmaq stressi idarə etməyə kömək edə bilər.
Yuxu: Yuxusuzluq insulin müqavimətini birbaşa artırır. Gecə 7-8 saat keyfiyyətli yuxu, qan şəkəri tənzimlənməsi üçün vacibdir.
Bəs bitkilər, əlavələr və "Möcüzə" çaylar?
Darçın, acı yovşan, zəncəfil, berberin… Bu və digər bir çox bitki və əlavələrin qan şəkərinə təsiri barədə çoxlu iddialar var. Bəzi kiçik araşdırmalar bəzi bitkilərin cüzi fayda göstərə biləcəyini irəli sürsə də, reallıq budur:
Onlar Dərman Deyil: Heç bir bitki və ya əlavə, həkiminizin təyin etdiyi dərmanın yerini verə bilməz.
Tənzimlənmə Yoxdur: Əlavələr dərmanlar kimi ciddi sınaqlardan keçmir. Onların tərkibi, dozası və təhlükəsizliyi qeyri-müəyyən ola bilər.
Qarşılıqlı Təsir Riski: Bu “təbii” məhsullar qəbul etdiyiniz digər diabet və ya təzyiq dərmanları ilə təhlükəli şəkildə qarşılıqlı təsirə girə bilər.
Qızıl Qayda: Həkiminizlə məsləhətləşmədən diabeti “müalicə etmək” məqsədilə heç bir bitki və ya qida əlavəsi qəbul etməyin. Bu, sağlamlığınız üçün ciddi risk yarada bilər.
Tez-tez verilən suallar
Darçın, acı yovşan, zəncəfil, berberin… Bu və digər bir çox bitki və əlavələrin qan şəkərinə təsiri barədə çoxlu iddialar var. Bəzi kiçik araşdırmalar bəzi bitkilərin cüzi fayda göstərə biləcəyini irəli sürsə də, reallıq budur:
Onlar Dərman Deyil: Heç bir bitki və ya əlavə, həkiminizin təyin etdiyi dərmanın yerini verə bilməz.
Tənzimlənmə Yoxdur: Əlavələr dərmanlar kimi ciddi sınaqlardan keçmir. Onların tərkibi, dozası və təhlükəsizliyi qeyri-müəyyən ola bilər.
Qarşılıqlı Təsir Riski: Bu “təbii” məhsullar qəbul etdiyiniz digər diabet və ya təzyiq dərmanları ilə təhlükəli şəkildə qarşılıqlı təsirə girə bilər.
Qızıl Qayda: Həkiminizlə məsləhətləşmədən diabeti “müalicə etmək” məqsədilə heç bir bitki və ya qida əlavəsi qəbul etməyin. Bu, sağlamlığınız üçün ciddi risk yarada bilər.
Tip 2 diabetdən tamamilə xilas olmaq mümkündürmü?
Şəkər xəstəliyini dərmansız idarə etmək olar?
Arıqlamaq şəkərli diabeti müalicə edirmi?
Diabet xəstələri hansı bitki çaylarını içə bilər?
Beləliklə, “Şəkərli diabetin təbii yolla müalicəsi varmı?” sualına dürüst cavab budur:
Şəkərli diabeti bir anda yox edən heç bir möcüzəvi ot, tablet və ya “təbii müalicə” yoxdur. Bu cür iddialara şübhə ilə yanaşın.
Ancaq sizin əlinizdə elmdən daha güclü bir şey var: həyat tərzinizi dəyişdirmək gücü.
Əsl “təbii” yanaşma budur:
Sağlam, balanslı qidalanmaq.
Mütəmadi olaraq hərəkət etmək.
Artıq çəkidən azad olmaq.
Stressi idarə etmək və kifayət qədər yatmaq.
Bu “təbii” üsullar, xüsusilə Tip 2 diabetdə, xəstəliyin idarə olunmasında, ağırlaşmaların qarşısının alınmasında və hətta dərmansız bir həyat (remissiya) əldə edilməsində həyati rol oynayır.
Vacib Xəbərdarlıq: Bu məqalə yalnız məlumatlandırma məqsədi daşıyır və peşəkar tibbi məsləhəti, diaqnozu və ya müalicəni əvəz etmir.
