Şəkərli diabet insan bədəninə çoxsaylı mənfi təsir göstərən ciddi bir xəstəlikdir. Şəkər xəstəliyinə bağlı olaraq damar tıxanıqlıqları və damar sərtlikləri kimi çoxsaylı mənfi vəziyyətlərlə qarşılaşmaq olar.
Eyni zamanda ürək xəstəliklərinin də ən güclü səbəblərindən biridir. Bəzən ürək tutmasına, bəzən də insulta qədər irəliləyə biləcək müxtəlif problemlərə səbəb ola bilən bu rahatsızlıqda, bir sıra qida məhsullarının istehlak edilməməsi lazımdır.
Şəkər xəstələri nə yeməli, nə yeməməli
Diabet xəstələrinin uzaq durması lazım olan yeməklər trans yağlar, doymuş yağlar, duz və xolesterolu artıran qidalardır.
Doymuş yağlar biftek, kolbasa, salam kimi qidalarda, digər heyvan mənşəli zülallarda və yüksək yağ nisbətinə malik südlərdə bulunur.
Trans yağlar insan bədəninin ehtiyacı olmayan yağlardır. Buna görə də istehlak edilməsinə ehtiyac belə yoxdur. Adətən emal edilmiş qidalar və marqarinlərdən təşkil olunur.
Xolesterol daha çox süd məhsullarında, yumurtada, heyvan mənşəli zülallarda və qabıqlı dəniz məhsullarında yer alır. Sakatat məhsullarında da xolesterol olduğu unudulmamalı və istehlakına diqqət edilməlidir.
Duzun böyrəklərin şəkər hopma prosesində böyük yeri olduğundan, mütəxəssislərin tövsiyə etdiyi miqdarlarda istehlak edilməsi lazımdır.
Bununla yanaşı bir diabet xəstəsi nə yeməməli deyə soruşsaq, çips, qızardılmış yeməklər, şəkər tərkibli yemək və içkilər, spirt və dondurmalardan uzaq durulmalıdır. Meyvə istehlakı həkim nəzarətində olmalı, çay və qəhvəyə şəkər atma vərdişi buraxılmalıdır. Bal və bəkməz kimi təbii qidalar nə qədər qulağa qorxuducu gəlməsə də, tip 2 diabet xəstələri üçün təhlükəli yeməklər olduğu bilinir. Bəs, şəkər xəstələri üçün yemək siyahısı hazırlayarkən diqqət edilməsi lazım olanlar nələrdir?
Şəkər xəstələri üçün yemək siyahısı
Şəkər xəstələri qan şəkəri səviyyələrini mümkün olduqca normal səviyyələrdə saxlaması lazımdır. Beləliklə göz, böyrək və sinir zədələnməsinin yanı sıra, ürək tutması və felc riskini də qarşısını almış olurlar. Buna görə şəkər xəstələri nə yeməli sualına verilə biləcək ən əsas cavab tarazlı və sağlam qidalanmadır.
Bir şəkər xəstəsinin sağlam qidalana bilməsi üçün bədəninin ehtiyac duyduğu bütün qida maddələrini alarkən, bir tərəfdən də şəkərini nəzarət altında saxlaması lazımdır.
Buna görə diabet nə yeməli sualının cavabı aşağıdakı kimidir:
- Meyvələr
- Tərəvəzlər
- Taxıllı məhsullar
- Quru paxlalılar
- Az yağlı süd məhsulları
- Qabıqlı qidalar
- Quru paxla
- Noxud
- Tam buğda unu məhsulları
- Noxud
- Qırmızı ət yerinə daha az yağlı olan balıqlar
- Maye yağ və ya marqarin kimi yağların yerinə zeytun yağı və badam yağı kimi daha sağlam yağlar
Şəkər xəstələri nə yeməməli?
Şəkər xəstəliyi damar sərtliyi və damar tıxanıqlığı kimi ürək xəstəliklərinə səbəb olan vəziyyətlərin ortaya çıxma riskini yüksəldir. Buna görə xəstələrin nələrlə qidalandığına diqqət etməsi lazımdır.
Şəkər xəstələrinin yeməməsi lazım olanlar aşağıdakı kimidir:
- Bal, mürəbbə, dondurma, reçel, bəkməz, kremşanti
- Kərə yağı, marqarin
- Mal əti, sucuq, kolbasa, yüksək yağ nisbətinə malik süd məhsulları
- Qoz-fındıq kimi yüksək duzlu qidalar
- Hazır şorbalar, şokoladlar, bulonlar, biskvitlər
- Xəmir işi yeməklər
- Spirtli içkilər
Şəkər xəstələri səhər yeməyində nə yeməməli
Diabet (Şəkər Xəstəliyi) olan xəstələr üçün səhər yeməyinin yeri çox böyükdür. Çünki səhərlər ediləcək düzgün bir səhər yeməyi ilə həm bədənin ehtiyac duyduğu qida maddələri bədənə alına bilər, həm də gün boyu toxluq hissi əldə edilə bilər.
Lakin diabetlilər və tansiyon xəstələri üçün səhərlər istehlak edilməməsi lazım olan qida maddələrinə diqqət edilməsi lazımdır.
Bu qida maddələri bunlardan ibarətdir:
- Şokolad, reçel, bal, mürəbbə
- Salam, kolbasa, sucuq
- Börek, çörək, poğaça
Bəs, diabet xəstələri hansı çörəyi yeməli? Şəkər xəstələri üçün tam taxıllı və kəpəkli çörək növləri tövsiyə edilir. Lakin bəzi xəstələr üçün bu cür çörəklər belə qadağan edilə bilər. Burada xəstənin sağlamlıq vəziyyəti təsirli olacağı üçün həkim məsləhəti alınmalıdır.
Diabet xəstələri üçün qidalanma tövsiyələri
Diabet xəstələrinin gündəlik həyatda diqqət etməsi lazım olan çoxsaylı vacib nöqtə mövcuddur. Xəstələr bu nöqtələrə diqqət etdikləri zaman qan şəkərləri azalaraq sağlam bir ömür keçirirlər. Xəstələrin ilk olaraq siqareti və spirti buraxmaları zəruridir. Bundan başqa tip 2 diabet xəstələri nə yeməməli deyə soruşsaq, vafli, kola və pasta kimi sıx şəkər tərkibli qidaları saya bilərik. Bəs, diabet xəstələri nə yeməli?
Diabet xəstələri üçün qaçamaq olaraq istehlak edilə biləcək qidalar arasında şəkər nisbəti çox aşağı olan lifli biskvitlər tövsiyə edilə bilər. Digər tərəfdən diabet xəstələrinin gündəlik qidalanma düzənləri içərisində ən böyük yeri şorbalar tutur. Lakin şorbaların da tərəvəzli, lif baxımından zəngin, duzsuz və az yağlı olduğundan əmin olunmalıdır.
Şəkər xəstələri hansı meyvələri yeyə bilər?
Şəkər xəstələri porsiyalara diqqət etmək şərti ilə meyvə istehlak edə bilərlər. Hətta müxtəlif karbohidratlardan istehlak etmək yerinə meyvə istehlakı təşviq edilir. Lakin meyvələrin də bir-birindən fərqli qlisemik indeks xalları mövcuddur. Aşağı qlisemik indeks xalı olan meyvələr gün ərzində az miqdarlarda istehlak edilə bilər.
Bəs, şəkər xəstələri hansı meyvələri yeməli?
Aşağı qlisemik indeks xalına malik meyvələr:
- Alma
- Armud
- Çiyələk
- Albalı
- Gavalı
Qlisemik indeks xalı yüksək olan meyvələr isə bunlardır:
- Qarpız
- Xurma
- Əncir
- Qara üzüm
- Nar
Şəkər xəstələri nə yeməli və nələrə diqqət etməli?
- Yüksək lif nisbətinə malik qidaları istehlak edin. Yulaf kimi sağlam karbohidratlar üstünlük verilə bilər.
- Kalori nisbəti aşağı, şəkər nisbəti az olan meyvələri üstünlük verin.
- Nişastası yüksək tərəvəzləri istehlak etməyin.
- Səhər yeməklərində yulaf istehlak edərək gün boyu toxluq hissi yaşaya bilərsiniz.
- Taxıllı qidaları istehlak edin (Az emal edilmiş olmasına diqqət edin).
- Yağ, duz və şəkəri heç istifadə etməyin. Məcbur qalsanız, həkiminizin tövsiyə etdiyi səviyyələri aşmayın.
- Zərurət yaranmadıqca şirniyyatlardan tamamilə uzaq durun.
- Dəmir baxımından zəngin qidaları istehlak edərək qansızlıq yaşamamağa çalışın.
- Sağlam zülalları istehlak etməyə diqqət göstərin. Lakin emal edilməmiş olmasına diqqət edin.
Xüsusilə hamiləlik şəkəri problemi ilə qarşılaşan anaların körpələrinin sağlamlığı üçün mütləq həkim nəzarətində hərəkət etmələri lazımdır. Yüksək hamiləlik şəkəri heç vaxt kiçimsənməməsi lazım olan həyati təhlükədir.
İdmanın və məşqin əhəmiyyəti
Əlbəttə şəkər xəstələri nə yeməməli və nələr yeməli çox vacibdir. Lakin bu qədər vacib olan digər mövzu da idmandır. İdman və məşq hansı yaşdan olursa olsun bir diabet xəstəsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Hamı öz yaşına və sağlamlıq vəziyyətinə görə idman edə bilər. Məşq etmək qan şəkərini tarazlamada olduqca vacib bir amildir. Hamı öz sağlamlıq vəziyyətinə və yaşına görə hansı məşqləri edə biləcəyini həkimlərindən öyrənə bilər. Buna bağlı olaraq idman məşqçiləri ilə əlaqə qurularaq həkimlərin tövsiyə etdiyi hüdudlar çərçivəsində məlumatlar alına bilər. Avicenna Ataşehir Xəstəxanası mütəxəssis həkimləri şəkər xəstələri üçün lazım olan hüdudları ən düzgün şəkildə müəyyən edir və xəstələrinə müalicə təqdim etməklə yanaşı, yolgöstərici də olur.
Tez-tez verilən suallar
Şəkər xəstələri şirin yeməklər istehlak etməlimi?
Şəkər xəstələri qan şəkəri səviyyəsinin yüksəkliyi səbəbindən sağlamlıq problemləri yaşayırlar. Buna görə əsas məqsəd qan şəkərini yüksəldəcək məhsullardan uzaq durmaq olduğu üçün şəkərli yemək istehlakı məhdudlaşdırılmalı və şəkər təbii yollarla (meyvə, tərəvəz) alınmasına diqqət edilməlidir.
Hamiləlik şəkəri düzələ bilərmi?
Hamiləlikdə artan qan şəkəri səviyyəsi doğum kiloları və hormonlarla əlaqədar yüksəlmə göstərə bilər. Hamiləlikdə diabet problemi adətən hamiləlik sonrası bir il ərzində normala dönür.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkim ilə məsləhətləşin.
